مراحل تولید دست‌بافته‌ها، پشم ریسی زنان عشایر، رنگرزی و کلافهای رنگی قرار‌گرفته در آفتاب، کارگاههای قالیبافی شهری، دارهای فرش در خانه‌های روستایی، بافتن گلیم و فرش توسط عشایر، کارگاههای پارچه‌بافی سنتی مانند زری‌بافی، شعربافی، دارایی‌بافی و کارگاههای نمدمالی از جذاب‌ترین سوژه‌ها برای عکاسی و خصوصا عکاس‌های خارجی در دو قرن گذشته بوده است
در این مقاله تعدادی از عکسهای قدیمی با موضوع قالیبافی و مراحل تولید دست‌بافته‌ها از مجموعه‌های مختلف گردآوری شده و مورد بررسی قرار می‌گیرند.
این تصاویر از لحاظ تکنیک‌های بافت، شیوه‌های چله‌کشی، نوع دارهای مورد استفاده، ابزار بافندگی و شرایط کارگاههای بافت در دو قرن گذشته، اطلاعات جالب و ارزنده‌ای در اختیار ما قرار می‌دهند. دربسیاری از مواقع عکاس و یا منابع ارایه دهنده عکس، محل سوژه را مشخص نکرده‌اند ولی با بررسی نوع دار، شیوه‌ی چله‌کشی، ابزار بافندگی مورد استفاده و نقشه‌ی فرش درحال بافت تا حدود زیادی می‌توان منطقه‌ی بافت فرش و محل عکاسی را گمانه‌زنی کرد.(در مواردی که محل عکس توسط عکاس ثبت شده، مطابق منبع آورده شده است)
- با تو جه به تعداد بالای عکسهای موجود در آرشیو گروه پژوهشی فرش آزادسرو، این مجموعه به صورت هفته‌گی به‌روز‌رسانی می‌شود و تصاویر جدید اضافه می‌گرد.
- در این مقاله، توالی تاریخی عکسها در نظر گرفته نشده و هدف، گردآوری و به اشتراک گذاری تصاویر قدیمی با موضوع کارگاههای بافت فرش و مراحل تولید دست‌بافته‌ها بوده‌است.
دختران قالی‌باف
- محل عکس: همدان
- تاریخ عکس: ۱۹۲۲ میلادی- ۱۳۰۰ خورشیدی
- عکاس: مارتین هورلیمان(عکاس و نویسنده سوییسی)
- دار عمودی ثابت، چله‌کشی تلفیقی.(بستن کوجی بر روی چله‌ی گردان)
………………………………………………………………………………………….
قالی شهری‌باف منطقه‌ی چهارمحال و بختیاری، نقشه خشتی
- دهه‌ی ۴۰ خورشیدی
- دار عمودی ثابت، چله‌کشی فارسی
دراین روش چله‌کشی، پس از بافته‌شدن ۱ تا ۱.۵ متر از فرش برای سهولت در ادامه‌ی روند بافت و پایین آمدن تخته‌ی محل نشستن بافنده، قالی اصطلاحاٌ پایین‌کشی می‌شود
فرش نقشه خشتی در حال بافت در این عکس، دو مرتبه پایین‌کشی شده‌است. قسمت مهار شده‌ی فرش روی چوب زیردار توسط میخ و تسمه به‌خوبی در تصویر مشخص است.
………………………………………………………………………………………….
دختر در حال قالیبافی
- محل عکس: اصفهان
- تاریخ عکس: ۱۳۴۶ خورشیدی
- عکاس: Harrison Forman (عکاس و روزنامه نگار آمریکایی ۱۹۰۴-۱۹۸۷)
………………………………………………………………………………………….
حیاط کارگاه رنگرزی
- محل عکس: اصفهان
- تاریخ عکس: ۱۳۴۲ خورشیدی
- عکاس: Mario De Biasi (عکاس ایتالیایی ۱۹۲۳-۲۰۱۳)
………………………………………………………………………………………….
کلاس آموزشی قالیبافی
- تاریخ عکس: دوره‌ی پهلوی دوم
- محل عکس: احتمالا تبریز
- دار ارگونومیک و چله‌کشی گردان
………………………………………………………………………………………….
کارگاه پارچه‌بافی
- محل عکس: اصفهان
- تاریخ عکس: ۱۹۵۶ میلادی
- عکاس: اینگه مورات (Inge Morath)
- بافنده‌ی پارچه و چله‌کشی دستگاه پارچه‌بافی سنتی. استادکار درحال اضافه کردن تارهای جدید به تارهای درحال اتمام بر روی دستگاه بافندگی است.
………………………………………………………………………………………….
- کارگاه قالیبافی
- محل عکس: اصفهان
- تاریخ عکس: ۱۳۳۵ شمسی
- نکته‌ی قابل توجه در این عکس، استفاده از وسیله‌ای بسیار کاربردی است که امروزه در کارگاههای فرش‌بافی اصفهان منسوخ شده است. این ابزار که “مِتید” یا “چوب پهنا زن” نامیده می‌شد، جهت کنترل پهنای قالی و جلو‌گیری از جمع‌شده‌گی کناره‌های بافت استفاده می‌شده است.
………………………………………………………………………………………….
- چرخ ریسندگی
- تاریخ عکس: ۱۹۵۶ میلادی
- عکاس: اینگه مورات (Inge Morath)
………………………………………………………………………………………….
- زنان عشایر استان فارس درحال قالیبافی
- محل عکس: استان فارس، دشت مرغاب
- تاریخ عکس: ۱۸۹۱ میلادی – ۱۲۶۹ خورشیدی (قاجار)
- عکاس: جان تامسون (John Thomson)
………………………………………………………………………………………….
- کارگاه پارچه‌بافی
- محل عکس: اصفهان
- تاریخ عکس: ۱۹۵۶ میلادی
- عکاس: اینگه مورات (Inge Morath)
………………………………………………………………………………………….
- کارگاه نمدمالی
- محل عکس: اصفهان
- تاریخ عکس: ۱۸۹۱ میلادی – ۱۲۶۹ خورشیدی (قاجار)
- عکاس: جان تامسون (John Thomson)
………………………………………………………………………………………….
- کارگاه قالیبافی
- محل عکس: اصفهان
- تاریخ عکس: ابتدای دهه‌ی پنجاه خورشیدی
- عکاس: جک گاروفالو
………………………………………………………………………………………….